Motief

Velen spelen met het idee naar Santiago de Compostela te fietsen, spontaan of aangestoken door een verhaal van deze of gene vage kennis die ‘het ook gedaan heeft’. Het is dan ook een bijzondere bestemming. Jaarlijks melden zich meer dan 300.000 wandelaars en fietsers bij het Pelgrimsbureau voor een getuigschrift: de Compostela of het Certificado de Distancia.
Zij hebben uiteenlopende motieven om naar Santiago de Compostela te lopen of te fietsen. Bij (Nederlandse/Vlaamse) fietsers zijn grofweg navolgende motieven te onderscheiden:

1. Pelgrimeren. Het met minimale middelen op reis gaan naar een bedevaartsoord.
2. Op fietsvakantie gaan. Genieten van natuur, cultuur, lekker eten/drinken en ontmoetingen met mensen. Maar vooral: intens genieten van een enorme vrijheid.
3. Presteren. Kilometers vreten, hoogtemeters overwinnen en snelheid maken om zo snel mogelijk de meet te bereiken.

De echte pelgrim loopt….

Uiteraard zijn deze grenzen niet scherp te trekken. Ook de vakantiefietser wil onderweg ook wel ‘ns presteren door als eerste een colletje te bereiken. En bij pelgrims kan het vakantiegevoel postvatten. Het omgekeerde gebeurt ook: als vakantieganger gaan en terugkomen als pelgrim. Het gaat me hier om een grove indeling die ik gebruik om mijn primaire doelgroep een etiket te geven: de fietsende pelgrim.
Maar het moet gezegd: de echte pelgrim loopt. Pas dan ervaart u de eindeloosheid van de tocht en ondergaat u de ontberingen die eraan gekoppeld zijn. Een interessante tekst over de verschillen tussen lopen en fietsen én tussen wandelaars en fietsers op de Camino staat in De Jacobsstaf nr. 97, op pagina 40. Harry de Bot beschrijft in ‘De vrijheid van de fietser’ precies zoals ik ’t ook heb ervaren.
Tips over (langeafstand) fietsen in het algemeen en over klimmen en dalen in het bijzonder vindt u op deze site en ook hier.

Fietsen is een aantrekkelijke optie omdat het sneller gaat dan lopen en omdat u tóch nog heel veel kunt zien. Het eerste is van belang als u geen drie maanden de tijd hebt, of u uw partner niet zo lang alleen wilt laten.

Lopen naar Santiago is ver, heet en stoffig met (soms) weinig schaduw.

Als u vanuit Nederland loopt bent u ruim 100 dagen onderweg, de fietser meestal 30 à 35 dagen. De fietser kan wat minder kritisch zijn op het mee te nemen gewicht. De lopende pelgrim moet op elke gram letten. Tien kilo kan, maar acht kilo is beter. Voor de fietser zijn deze cijfers resp. 23 kg en 18 kg. En tenslotte, de wandelaar heeft een behoorlijke kans op lichamelijke ongemakken: pijn in de rug en/of blaren op de voeten. De goed voorbereide fietser kan de tocht maken zonder enig lichamelijk ongemak.
Daar tegenover staat dat de lopende pelgrim de tocht aanzienlijk intenser ervaart dan de fietser. Voor de fietser kan het vakantiegevoel wel ‘ns boven komen drijven, voor de loper is de tocht bepaald geen vakantie. Santiago is voor de loper (vanuit Nederland) ver, slopend en soms afzien. Maar de beloning voor de lopende pelgrim is groter: meer gezien, meer beleefd, meer ervaren, intenser geleefd.

Pelgrimeren

Veel pelgrims ervaren het Caminogevoel (ook) bij het Cruz de Ferro.

U hoort of leest over het bijzondere Caminogevoel dat bij pelgrims opkomt en u wilt dat gevoel zelf ervaren.
Wat is dat gevoel? Wat doet de Camino met u? Dat verschilt. Lopende pelgrims ervaren de Camino intenser dan fietsers. Voor pelgrims die alleen gaan is het Caminogevoel intenser dan voor hen die in (een groter) gezelschap gaan. En laat duidelijk zijn: pelgrimeren is niet alleen weggelegd voor praktiserende Rooms-Katholieken. Iedereen kan een pelgrim zijn.
De achterliggende reden om te willen pelgrimeren kan verschillend zijn.

Er zijn pelgrims in soorten en maten.

Er zijn overtuigd religieuze pelgrims en er zijn pelgrims die de tocht maken om een periode in hun leven af te sluiten en een nieuwe start willen maken. En daar in alle rust over willen nadenken. Want de tocht naar Santiago biedt u álle tijd om na te denken. Zeker als u alleen gaat. En zo zijn er nog veel andere redenen om op pelgrimstocht te gaan. Maar wat veel pelgrims gemeenschappelijk hebben is het willen beleven van de Camino. Ze willen het Caminogevoel zélf ervaren. Hieronder een citaat uit een reisverslag dat een zeer treffende beschrijving van het Caminogevoel geeft, van toepassing op de fietsende pelgrim die alleen gaat:

“De camino is gaan, verder gaan, mensen ontmoeten, zich hechten aan sommigen en ze weer los laten, hen soms terug ontmoeten, veel alleen zijn, soms te veel, genieten van de stilte, de landschappen, de geschiedenis achter de kloosters en kerken, denken aan de pelgrims van eeuwen en eeuwen, hopen dat je fiets je niet in de steek laat, denken en nog eens denken, maar je tijd daarvoor nemen, niets ‘moet’, alles mag, je kiest zelf maar, mensen missen, blij zijn dat je je fototoestel toch niet verloren bent na tien minuten zoeken, dingen verliezen, overleven, soms ‘struggle for life’ maar dat wist je op voorhand …”
Bron: http://frankfietstnaarsantiagodecompostela.skynetblogs.be.

Pelgrims ontmoeten elkaar in Hontanas.

Vrijwel elk woord in de tekst van Frank beschrijft zoals ook ik de Camino ervaren heb. Laat ik het erop houden dat naar Santiago fietsen op z’n minst een zeer bijzondere ervaring is. Een ervaring om heel lang van na te genieten.
Uit het citaat hierboven blijkt ook dat het beleven van de weg ernaar toe belangrijker is dan het bereiken van de eindbestemming. Handel naar dit principe, neem de tijd en geniet onderweg!

De tocht kan ook een bezinning zijn. Een bezinning op uw carrière, uw relatie, het geloof, het leven als geheel. Dit komt nog het meest bij de pelgrims die in de Middeleeuwen de tocht lopend volbrachten.

De pelgrimstocht naar Santiago is (voor de gemiddelde Nederlander) avontuurlijk. Niemand kan vooraf uittekenen hoe alles zal verlopen gedurende de 4 à 5 weken die de tocht zal duren. Laat u niet haasten en neem de tijd om rond te kijken. Ondanks het feit dat sommige reisverslagen anders doen vermoeden, zijn de indrukken die u opdoet en de contacten met anderen het belangrijkst. Niet de afgelegde kilometers, de overbrugde hoogtemeters of de gemiddelde snelheid. Heeft U de tocht voltooid dan kunt u dat met trots aan iedereen die het horen wil vertellen.
Indien uw indruk is dat de Camino overwegend een mannenaangelegenheid is, dan is die bij deze rechtgezet: iets minder dan 50% van allen die in Santiago aankomen is vrouw. Hoeveel % van de fietsers uit de Lage Landen vrouw is, weet ik niet. Zeker is wel dat ook veel vrouwen de tocht prima aankunnen.

U kunt ook op deze manier pelgrimeren.

Uit bovenstaande blijkt dat ik een ruime definitie van het begrip ‘pelgrim’ hanteer. Dat deed het Pelgrimsbureau in Santiago vroeger ook. Op het aanvraagformulier voor een getuigschrift kon (bij de vraag naar het motief van de reis) ingevuld worden ‘religieus’ en/of  ‘spiritueel’, naast enkele andere motieven. En waarschijnlijk kruisten velen alleen ‘spiritueel’ aan om een echt compostela te krijgen. En niet het certificado alternativo. Maar dat is veranderd: alleen degenen die het motief ‘religiso’ aankruisen krijgen een compostolaat. Alle anderen kunnen voor drie euro een mooi vormgegeven certificado de distancia kopen. Dat sluit beter aan bij de werkelijke motieven van velen die zich aan de balie van het Pelgrimsbureau melden. Maar uiteraard kunt u alleen zelf bepalen wat Uw werkelijke motieven zijn.

Bernadette, opgebaard in Nevers

Mogelijk dat de begrippen ‘pelgrimeren’ en ‘bedevaartsoord’ associaties oproepen met de pelgrimage naar het bedevaartsoord Lourdes. Maar Santiago de Compostela is in geen enkel opzicht vergelijkbaar met Lourdes. Waar ’t bij Lourdes draait om de bestemming en de rituelen die zich daar afspelen, gaat ’t bij Santiago de Compostela om het beleven van de tocht ernaar toe. In de stad zelf zijn nauwelijks rituelen, met uitzondering van de dagelijkse pelgrimsmis om 12:00 uur in de kathedraal, vooral als het wierookvat door de kerk zwaait. En de viering van de naamdag van de Apostel op 25 juli. Daarom is de aankomst in Santiago de Compostela voor sommige pelgrims een teleurstelling; men voelt nauwelijks emotie als het plein voor de kathedraal wordt bereikt. Het blijft bij het gevoel ‘Oké, ik ben er. En wat jammer dat de tocht is afgelopen’. Maar laat dit geen reden zijn om niet te gaan, de meeste emotie ervaart u onderweg! Jazeker, er zijn fietsers die bij aankomst op het plein in tranen uitbarsten van geluk, maar dat is een kleine minderheid.
Mocht u beide bedevaarten willen combineren, dat kan prima. De Sweermanroute kent een variant via Lourdes. Als u de oostelijke fietsroute door Frankrijk neemt komt u door Nevers. In het Sint Gildardklooster in Nevers is de ‘Espace Bernadette Soubirous’. Daar kunt u het opgebaarde lichaam van Bernadette zien. Het klooster ligt een paar straten ten noorden van het stadscentrum, rue St. Gildard nr 34.
Sommige fietsers willen per se geen pelgrim zijn. Ze kopen geen pelgrimspaspoort, overnachten (dus) niet in albergues, deponeren geen steen bij het Cruz de Ferro en zonderen zich af van allen die ze onderweg ontmoeten. Ieder zijn eigen keuze, maar door je als eenling op te stellen en alles te mijden wat de Camino zo bijzonder maakt, mis je veel en doe je jezelf tekort. Weer anderen klagen in hun blog over wat ze onderweg ‘moeten’ meemaken. Over de eentonige kilometers en het karige pelgrimsmenu, over onhygiënische albergues met snurkende gasten, over de hitte en de vele klimmetjes, over Spanjaarden en Fransen die geen Engels verstaan en over lopende pelgrims die de weg (over)bevolken. Vanuit een negatieve mindset gezien klopt ’t allemaal en kun je maar beter thuis blijven.

Fietsvakantie

Pelgrims of langeafstand fietsers?

De populariteit van fietsvakanties neemt toe. Korte vakantie dichtbij huis maar ook fietsvakanties naar verre bestemmingen. Met ondersteuning van de EU wordt al jaren gewerkt aan de ontwikkeling van fietsvakantieroutes door heel Europa: het project Eurovélo. Voor langeafstandfietsers die in Europa op fietsvakantie gaan is de reis naar Santiago vergelijkbaar met andere Europese bestemmingen: Rome, Praag, Berlijn, Barcelona. De fietsboekjes waarin Clemens Sweerman de route naar Santiago beschrijft zien er precies zo uit als de fietsboekjes die fietsroutes langs bijv. de Loire beschrijven. De fietstocht naar Santiago zal voor langeafstandsfietsers veel gelijkenis vertonen met andere langeafstandsroutes. Behalve op één punt: de populariteit van de route. Die is aanzienlijk groter. Zowel onder fietsers maar zeker onder wandelaars. Geen enkele fietsvakantiebestemming trekt zoveel reizigers (fietsers en wandelaars) als Santiago de Compostela. En drukte die dat tot gevolg heeft, heeft voor- en nadelen. Als u zich dat realiseert kan Santiago de Compostela ook een prima fietsvakantiebestemming zijn.

De Camino wordt (helaas?) commerciëler

Door de sterk toegenomen belangstelling wordt de Camino commerciëler en efficiënter. Zo moet tegenwoordig betaald worden voor een bezoek aan de kerk met de kip en de haan in Santo Domingo de la Calzada, worden in het pelgrimsbureau geen compostela’s meer in prachtig handschrift uitgeschreven, kun je het beeld van Santiago achter in de kathedraal niet meer aanraken, wordt Foncebadón weer bewoond en neemt het aantal reclameborden langs de route snel toe. En de massa pelgrims trekt ook personen aan met wat minder vrome bedoelingen.

Caminotoeristen nabij Ligonde

Ook steeds meer reisorganisaties bieden comfortabele Santiagoreizen aan met een klein vleugje Camino, door een of meer korte wandel- of fietsetappes in de reis op te nemen. Caminotoeristen met witte benen en kleine rugzakjes mengen zich tussen de ‘echte’ pelgrims die vele honderden kilometers hebben gelopen of gefietst. Hoe dichter u bij Santiago komt, hoe meer caminotoeristen u ziet. Als u voor de eerste keer gaat dan valt dat niet zo op. Maar voor degenen die al een keer (of meerdere) zijn geweest, zijn de veranderingen goed merkbaar. Deze ontwikkeling zal zich alleen maar voortzetten en geven voeding aan het idee dat de Camino aan zijn eigen succes ten onder zal gaan.

Drukte op de Camino.

De toenemende drukte merkt u pas echt op het laatste deel van de Camino. Ruim veertig procent van de pelgrims vertrekt in of ná León. Vanaf Sarria kan de drukte enorm zijn omdat starten in deze plaats, 114 km van Santiago, voor wandelaars nog net recht geeft op een Compostola. In statistieken wordt gemeld dat meer dan 20% van de pelgrims in Sarria begint. Na Sarria is het druk op de Camino, althans op het gedeelte waar wandel- en fietsroute gelijk zijn. Op stukken waar de fietsroute afwijkt van de wandelroute is het rustig.

Overigens is niet iedereen het er mee eens dat het fantastisch is de Camino te lopen (of te fietsen). Er zijn argumenten bedacht waarom je deze route juist niet zou moeten nemen, althans niet te voet. Uiteraard zijn de argumenten overdreven en soms wat gezocht, maar er zit vaak ook wat in. Zeker in augustus is vooral het laatste deel van de Camino erg druk. Ik heb Nederlandse pensionado’s gesproken. Ze hadden de laatste 100 km van de Camino gelopen, want dan krijg je al een Compostola; het criterium voor fietsers is: de laatste 200 km fietsen.
Als deze categorie pelgrims de overhand gaat krijgen dan wordt het snel minder leuk. Dus degenen die op zoek zijn naar een echt outdoor fietsavontuur kunnen beter de mountainbike nemen en de Camino del Norte rijden. Of door bijv. Mongolië gaan fietsen.

Presteren

De wielrenner gaat voor de prestatie.

Er zijn ook fietsers die voor de prestatie gaan. Om geld in te zamelen voor een goed doel, om zichzelf te bewijzen of gewoon voor de kick. Vooral in Spanje zult u veel Spaanse mountainbikers treffen die de tocht zien als een mooie uitdaging met uitstekende faciliteiten. Er zijn ook Nederlandse mountainbikers die zich laten vergezellen door een camper met hun bagage, reserveonderdelen, eten en drinken, etc. En er zijn fietsers van het type ‘wielrenner’. Leden van een wielerclub die de tocht met enkele personen of soms als grote groep op hun racefiets ondernemen. De teksten op deze site zijn voor deze doelgroep minder interessant.

naar boven